Haiku OS - een kijkje in een alternatieve tijdlijn
Al enige tijd wilde ik Haiku OS uitproberen, een modern
besturingssysteem geboren in 2001, gebaseerd op BeOS die zelf uit de jaren ’90
komt. Wat Haiku zo uniek maakt is dat het niet is gebaseerd op UNIX of
DOS of NT. Linux, MacOS, iOS, Android, zijn allemaal op UNIX gebaseerd.
Windows is op DOS gebaseerd en laat nog altijd zijn wortels doorschijnen (probeer een bestand genaamd CON te maken). BeOS, en zijn afstammeling Haiku, zijn dus echt uniek.
Eerst maar eens downlooien. Ik
heb een USB stick met Ventoy erop staan, een
speciale UEFI bootloader waar je makkelijk allerlei ISO’s in kan zetten
zonder ze op het stickie te hoeven branden met b.v.b. Rufus op Windows
of dd op Linux.
Er lijkt echter iets niet goed te werken, want als ik Haiku probeer te booten dan gooit hij me terug naar het menu van Ventoy. Hmm… Dan maar eem in een QEMU VM probeern:
qemu-system-x86_64 -cdrom haiku-r1beta4-x86_64-anyboot.iso -m 1024
Desktop environment
Na een korte 'kies je taal en shit'-dialoog komen we op een bureaublad terecht.
Het eerst wat mij opvalt is dat de muis met de kleinste trilling van mijn hand snoeihard over het scherm heen schiet. Ook is er een merkwaardig gat in de icoontjes op het bureaublad; ik vraag me af wat daar ooit stond. Maar al snel moet mijn brein die vraag verlaten en zijn volle kracht inzetten om uit te vogelen waar in godsnaam je de muissnelheid in kan stellen - waar zijn überhaupt de instellingen - ah, natuurlijk:
Oh ja, de taakbalk (Deskbar) staat rechtsboven. Daar vind ik wel dingen van. Ten eerste is het niet efficiënt, het neemt namelijk gewoon een ongemakkelijke rechthoekige hap weg uit je screen estate. Ik zie de toegevoegde waarde er ook niet echt van ten opzichte van een balk. Tevens kwam ik erachter dat als je op het “blaadje” klikt, je sneller bij de Preferences kan komen, alleen krijg je dan wel een ander soort venster (niet Tracker) waar je geen icon view hebt - ofzo, weet ik veel.
Window manager
Zie je die aparte window decorations? je hebt niet een
volledig brede balk met rechts een x en een _
en een dingetje; in plaats daarvan krijg je een soort tablad met de titel en een
knop (sluit venster). Sommige vensters hebben een tweede knop. De
functie daarvan is me wat vaag, hij lijkt iets tussen
“maximaliseer/onmaximaliseer” en “optimale grootte/vorige grootte” te
doen. Misschien is voor sommige vensters “maximaal” wel gewoon de
“optimale grootte”.
Wat nou super cool is, is dat je meerdere tabbladen kan combineren in 1 venster door de Windows-toets ingedrukt te houden. Daarnaast heeft Haiku ook "tiling". Niet dat vensters dan naar de ene helft of kwart van een scherm worden gesnapped (dat mis ik wel), maar 2 vensters worden aan elkaar gekleefd.
Het tweede wat me opviel is dat je, net als in Windows XP, met vensters kunt “verven”. Nou weet ik niet of dit ook zou gebeuren als je Haiku normaal opstart i.p.v. emuleert, dus ik wil het door de vingers zien.
Tracker (file manager)
Net als de Control Panel in Windows, is het instellingen-menu in Haiku dus stiekem gewoon een map. Met, als je de icon view inschakelt, gaten. En zie je die fucking horizontale scrollbar? Gadverdomme. Daar is dus dat rechterknopje in het tabblad voor. Maar wtf jongens. Ik wil niet horizontaal hoeven scrollen om mijn bestandjes te zien. Pas gewoon de grid aan op de grootte van het venster, en niet andersom? Nogmaals zie je aan de gatenkaas dat je in Haiku expliciet een locatie moet geven aan iconen. (komen deze Settings uit Zwitserland ofzo?)
Nou, het werkt dus zo: in “Tracker”, de ingebouwde file manager, moet je voor elke map die je bezoekt moet je weer apart instellen dat je een grid met icoontjes wil zien in plaats van een lijst. Daarnaast was die “icon view” duidelijk van MacOS geïnspireerd, want je kan icoontjes naar een willekeurige positie slepen en dit onthoudt hij dan per map. Maar in tegenstelling tot MacOS is er geen “hey aap zet m’n fucking shit weer recht”-knop. Of nou, je kan wel “arrange by…” klikken, maar zoals je in de video al zag faalde hij behoorlijk hard om dingen alsnog in het venster te laten passen. Ik snap oprecht niet waarom hij her en der een tweede kolom probeerde in te passen. Oh ja, de gaten kwamen ook weer terug als ik in een groter venster “arrange by” deed. Raar gewoon.
Ingebouwde apps
Er waren ingebouwde spelletjes, altijd een pluspunt. Alleen klapte “Pairs” er wel onverwachts uit, zonder foutmelding, Maar daarna begonnen ook alle vensters een paar keer van kleur te knipperen, dus wat daar nou mis ging? Misschien lag het aan "AutoRaise", waar ik ook mee aan het prutsen was. Verder was “Chart” cool om naar te kijken.
Daarnaast prutste ik nog wat met de ingebouwde 3D demo’s. Dit was niet echt eerlijk, want het draaide al geëmuleerd zonder GPU passthrough, dus natuurlijk krijg je dan 7 FPS. Maar het punt wat ik wil maken is dat het OS ten alle tijden heel responsive bleef. Ja, ik kon behoorlijk met de vensters verven, maar op dingen klikken gaf nog altijd een tijdige reactie. Hier laat Haiku mooi zijn era zien. Als het draait op een kantoor-PC uit 2000, dan draait het zeker op moderne hardware, danwel geëmuleerd. (maar helaas draaide het dus niet zodanig dat ik het ook echt kon draaien)
Haiku heeft ook een ingebouwde “TV”, met keuze uit none
“channels” en none “interfaces”. Het was me ook niet
helemaal duidelijk hoe ik het in had moeten stellen, aangezien
“Settings” greyed-out was.
Er was ook een IRC chat. Die werkte prima (na even goed mijn hoofd
krabben over hoe IRC nou ook al weer werkte - ook viel het op dat de
venstergrootte niet was aan te passen). In de #haiku
chatroom wist men gelukkig meer over de TV (ik ben asbderdf):
<asbderdf> Does anyone know what the TV application is or does
<AlienSoldier> asbderdf was to work with over the air tv card or usb dongle i think. Never got compatible hardware for it. i think it was not ATSC compatible either (might be wrong)
<kveroneau> I hear that the TV application is a TV tuner, of which you will need the required hardware to use it. I'm not sure if it supports the new digital over the air or not though.
<AlienSoldier> it was for digital over the air
<AlienSoldier> what was the euro one? dvb or something
Haiku heeft ook een ingebouwde webbrowser. En het kan nogmaals aan de emulatie liggen, maar bij te veel tegelijk zichtbare geanimeerde GIFs begint hij hevig te flikkeren. Maar verder werkt hij prima.
De ingebouwde package manager, HaikuDepot, is wat traag maar werkt verder goed. Hij was erg lang bezig met “synchronizing icons” bij het opstarten en daarna erg lang bezig met het installeren van BeMine (minesweeper clone). Of eigenlijk leek dat maar zo, hij was al lang geïnstalleerd maar hij liet nog steeds een “resterende tijd onbekend” progress bar zien.
Vormgeving
De vormgeving is echt geweldig. Het voelt als een frisse Windows 98. De iconen zijn crispy Scalable Vector Graphics en de gehele UI, met z’n randen en dikke scroll bars, vind ik eigenlijk wel wat hebben. Het voelt op de ene manier niet zo ouderwets als het klinkt.
Conclusie
Tegen deze tijd was ik wel weer uitgekeken op Haiku. Gezien Haiku nog maar in beta zit (al zo’n 21 jaar nu), denk ik dat het zeker potentieel heeft, en ik kom er zeker nog eens op terug (over 21 jaar). Het OS moet zeker nog wat gepolijst worden, maar toch heeft het een bepaalde charme. Alles wijst erop dat er een actieve community is, dus dat is in ieder geval goed. Het is echt een uniek OS met best coole ideeën.